Un o gyfrolau mwyaf dadleuol yr ugeinfed ganrif yw Williams Pantycelyn gan Saunders Lewis, ac ymhlith yr astudiaethau beirniadol mwyaf cynhyrfus i ymddangos erioed yn y Gymraeg. Cynigiodd y gyfrol ffordd newydd i ddehongli athrylith yr emynydd o Bantycelyn, a thrwy hynny sefydlu enw Saunders Lewis fel beirniad mwyaf beiddgar ei genhedlaeth.

Rhagymadrodd Newydd gan Densil MorganRhagairPennod I. Yr Estheteg GymreigPennod II. Drws y Society ProfiadIII. Ffordd y Puro: 1744-1752IV. THeomemphus: Y RhagymadroddV. Troedigaeth LlancVI. AlethiusVII. Amor SponsiVIII. Ffordd yr UnoIX. ArddullX. RhamantiaethMynegai

'Rhaid imi gyfaddef fod Williams Pantycelyn yn un o'm hoff lyfrau i. Mae ei ddarllen yn brofiad cynhyrfus o hyd...Pan gyhoeddwyd ef yn 1927, roedd y llyfr yn bennod newydd yn hanes beirniadaeth lenyddol Gymraeg. Roedd Saunders Lewis eisoes wedi cyflwyno ei weledigaeth parthed mawredd y traddodiad barddol clasurol Cymraeg - ein prif gyfraniad i ddiwylliant Ewrop - ond dyma fe yn awr yn amlygu cyfraniad Cymru i brif fudiad syniadol y Cyfnod Modern Cynnar, sef Rhamantiaeth. Yn ei ragymadrodd i'r adargraffiad hwn, llwydda'r Athro D.Densil Morgan i esbonio'r cyffro deallusol a achoswyd yng Nghymru gan y gyfrol hon. Esbonia hefyd sut y llwyddodd y dehongliad i ddal ei dir yn syndod o dda yn wyneb sawl beirniadaeth arno. Mae yma yn ogystal gyflwyniad campus i fywyd a gwaith Saunders Lewis yn gyffredinol. Dyma ragymadrodd ysgolheigaidd, darllenadwy, sy'n llwyddo i werthfawrogi mawredd y testun a gyflwynir inni o'r newydd eleni. Eir ati i amlygu rhai o ddylanwadau'r gyfrol, rhai o'i gwendidau, ond heb golli golwg ar y ffaith fod hon yn gyfrol tu hwnt o flaengar yn ei dydd wrth i'r awdur wneud llenyddiaeth Gymraeg yn beth byw a dwyn i feirniadaeth lenyddol nifer o syniadau seicdreiddiol newydd' - AthroTudur Hallam, Barn, Chwefror 2017